Pamięć o Bohaterach: Odsłonięcie Tablicy Żołnierzy 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK w Gorcach
25 września 2025 roku w malowniczych Gorcach, na szczycie Lubania, odbędzie się uroczystość upamiętniająca bohaterów Armii Krajowej. Wydarzenie to organizowane jest przez Nadleśnictwo Krościenko, Muzeum Armii Krajowej w Krakowie oraz oddział IPN w Krakowie, przy współpracy z gminami Czorsztyn, Ochotnica Dolna i Krościenko nad Dunajcem. Uczestnicy będą mieli okazję oddać hołd Ignacemu Gorczewskiemu „Brzozie” oraz Aleksandrowi Krzystyniakowi „Szarotce”, którzy zginęli z rąk niemieckich okupantów 25 września 1944 roku.
Osoby zainteresowane udziałem proszone są o zgłoszenie swojej obecności do 18 września 2025 roku, wysyłając wiadomość na adres:
Plan uroczystości
O godzinie 12:00 na szczycie Lubania rozpocznie się część oficjalna, podczas której zostanie odsłonięta i poświęcona tablica pamiątkowa. Uroczystości towarzyszyć będą przemówienia i złożenie kwiatów. Po zakończeniu ceremonii, o godzinie 14:00, dla uczestników przewidziano poczęstunek w Wiejskim Ośrodku Kultury w Ochotnicy Dolnej (os. Dłubacze 173B). Przybywający będą mogli skorzystać z parkingu przy kościele Znalezienia Krzyża Świętego.
Historyczne tło wydarzeń
Podczas drugiej wojny światowej schronisko na Lubaniu pełniło kluczową rolę jako punkt konspiracyjny dla Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. Kierowane było przez kpt. Ernesta Durkalca „Sława”, który wraz z żoną Heleną Durkalec „Sławą” angażował się w działalność podziemną. Ich syn, Bolesław Durkalec „Sławek”, również był zaangażowany w walkę, lecz zginął w lutym 1944 roku.
Na Lubaniu często przebywali żołnierze AK i sowieccy dywersanci, co nie uszło uwadze niemieckich okupantów. 25 września 1944 roku Niemcy podjęli próbę likwidacji tego strategicznego punktu. Ostrzeżeni przez ujadające psy, przebywający tam ludzie rozpoczęli niszczenie dokumentów konspiracyjnych, a broń i radio ukryto w piwnicy.
Podczas niemieckiego ataku, Franciszek Ciesielka „Karo” jako pierwszy zdołał zbiec przez okno. Kolejny, Aleksander Krzystyniak „Szarotka”, został postrzelony śmiertelnie. Eugeniusz Czeremszyński „Cis” i Eugeniusz Giełdczyński „Kosa” wykorzystali zamieszanie i również zdołali uciec. Ignacy Gorczewski „Brzoza” próbował podążyć za nimi, lecz zginął od niemieckich kul.
Osoby pozostające w schronisku zostały aresztowane przez niemieckich żołnierzy Luftwaffe i przetransportowane do Czorsztyna. Po ich odejściu schronisko zostało podpalone, a ciała poległych partyzantów przewieziono do Ochotnicy Dolnej. Uroczysty pogrzeb, z udziałem miejscowej ludności i żołnierzy IV batalionu 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK, odbył się dwa dni później, 27 września 1944 roku.
To wydarzenie jest świadectwem heroizmu i poświęcenia żołnierzy Armii Krajowej, którzy nie wahali się oddać życia za wolność ojczyzny. Uroczystość ku ich pamięci stanowi przypomnienie o nieustającej walce o niepodległość podczas II wojny światowej.
